Biografie van Cornelis

Cornelis de Witt werd op 15 juni 1623 geboren in Dordrecht als eerste zoon van Jacob de Witt en Anna van den Corput. Gelijktijdig met broer zijn Johan ging Cornelis rechten studeren aan de Universiteit van Leiden. Als belangrijk onderdeel van de opvoeding van jongvolwassen maakten de broers een zogeheten ‘Grand Tour’ door Engeland en Frankrijk. In 1645 promoveerden beide broers tot doctor in de rechten aan de Universiteit van Angers. Cornelis bekleedde daarna verschillende lokale en landelijke politieke functies.

Cornelis begon zijn politieke loopbaan als schepen van zijn geboortestad en wist daar op te klimmen tot burgemeester in 1666 en 1667. Hij bezat ook enkele waardigheden. Zo werd hij in 1654 benoemd tot ruwaard van Putten. Later volgden in 1657 benoemingen tot dijkgraaf van Mijnsheerenland en in 1660 die tot baljuw van de Beijerlanden. De Staten-Generaal deed regelmatig een beroep op Cornelis als gedeputeerde te velde. Dit hield in dat hij toezag op militaire gebeurtenissen en hiervan verslag moest doen. In deze hoedanigheid was Cornelis aanwezig tijdens de befaamde Tocht naar Chatham in 1667. Zijn broer Johan had een plan uitgewerkt om de Britse vloot in hun eigen havens te vernietigen. Toen dit eenmaal gelukt was en dit nieuws zich verspreidde, bespoedigde dit het sluiten van de voor de Republiek gunstige Vrede van Breda die een einde maakte aan de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog (1665-1667). Ook was Cornelis aanwezig bij de Slag van Solebay in 1672. Daar liet hij als rechterhand van admiraal Michiel de Ruyter zijn moed zien door tijdens het gevecht orders te blijven geven op het dek, terwijl hij beschoten werd.

Tevens bekleedde Cornelis diplomatieke of vertegenwoordigende functies. Zo werd hij in het voorjaar van 1672 namens de Staten-Generaal naar Brussel gestuurd om te overleggen met de Spaanse landvoogd aldaar over een gezamenlijke verdediging van de Republiek en de Zuidelijke Nederlanden vanwege de dreigende oorlog. In datzelfde jaar werd Cornelis ziek, hij leed aan zware jichtaanvallen, en moest hij gedwongen thuisblijven. Daar werd hij door het Dordtse stadsbestuur verplicht om de herroeping van het Eeuwig Edict te ondertekenen, maar hij zette v.c. (vi coactus wat onder dwang betekent) achter zijn naam. Dit werd niet geaccepteerd en moest worden weggekrast door zijn vrouw.

Het leven van Cornelis kwam op een gruwelijke manier tot een einde. Hij moest voorkomen voor het Hof van Holland omdat hij een barbier, Willem Tichelaer, opdracht zou hebben gegeven om Willem III, de prins van Oranje, die inmiddels stadhouder was geworden, te vermoorden. Wat volgde was een schijnproces dat uitmondde in een vonnis waarbij hij zijn waardigheden verloor en levenslang uit Holland werd verbannen. Nog diezelfde dag stormde een opgehitste menigte in Den Haag de Gevangenpoort binnen, die de gebroeders De Witt naar buiten sleurden en hen op brute wijze vermoordden.

Op persoonlijk vlak trouwde Cornelis op 21 september 1650 met Maria van Berckel (1632-1706). Dit huwelijk moest in eerste instantie uitgesteld worden omdat vader Jacob samen met vijf andere regenten door stadhouder Willem II gevangen was gezet op Slot Loevestein. Uit het huwelijk volgden negen à tien kinderen van wie er vier à vijf al vroeg kwamen te overlijden.

Stan Bussen, 2021